Ілля і Пятро. Текст
Белорусская народная сказка /на белорусском языке/
Даўно тое было – яшчэ як сам Бог па зямлі хадзіў. Аддаў Бог увесь свет Іллі і Пятру. Але, ведама, дзе два паны, там ніколі ладу няма. Як адзін думае, што трэба дождж пасылаць, то другі абавязкова захоча наадварот – пагоду. Плачуць хмары, не ведаюць, што рабіць, каго слухацца. Пойдзе дождж, дык Пятро бяжыць лаецца, на чым свет стаіць:
– Што вы робіце, нашто мочыце сена? Цяпер жа ж людзі косяць!
– Нам, – кажуць хмары, – Ілля загадаў.
– Ах вы! – лаецца Пятро. – Я вам пакажу таго Іллю! Ілля заўсёды наробіць гнілля.
Ухопіць Пятро добрага веніка і паразганяе хмары па кутках, а неба чысценька падмяце. Ды вось адкуль ні вазьміся тарахціць-едзе Ілля. Крычыць, як на пагібель, аж неба і зямля дрыжаць. Хмары таўкуцца, бы непрытомныя, вылазяць з куткоў, і ўжо ліе такі дождж, што не толькі берагі, але і высокія груды затоплівае. Жаляцца людзі Богу, што паны б’юцца, а ў мужыкоў чубы трасуцца. Жаляцца і просяць, каб Бог даў пагоду. Прызывае Бог Іллю, каб насварыцца на яго, а той кажа: “Столькі развялося нечысцей-чарцей, што трэба іх громам пабіць, бо ўвесь свет запаганяць!”. Прызывае Бог Пятра і кажа: “Няхай Ілля трохі папалюе на чарцей”. А Ілля тым часам падымае такія грымоты, што аж зямля стогне. Няма ні дня, ні ночы – хмары таўкуцца, як уюны ў рэшаце. На небе кіпіць, як у гаршку, маланка бліскае, аж уваччу цёмна становіцца. А пярун смаліць раз-пораз, паласуе хвоі і дубы ды паліць будоўлю або стагі. А Ілля едзе сабе па небе ды камандуе:
– Так-так-так! Го-го-го! Яшчэ! Лупі! Лупі яго! От так, го-го-го! Трэсні на яго па патыліцы! У патыліцу лупі яго, гада! Трах-тах-тах-тах! Го-го-го!
Просяць людзі напрамілы Бог, каб суняліся грымоты. А Ілля ж не слухае! Ходзіць Пятро ды плюецца бяззубым ротам ад злосці. Нацешыцца Ілля, пачысціць сваю каляску і паедзе да Сонейка ў госці. Тут Пятро ўжо падмяце неба ды давай сушыць зямлю. Вось ужо падыходзіць пара сеяць жыта, а зямля сухая, як праснак! Зноў бяда – бяда ўжо, што няма дажджу! А Ілля сваволіць сабе з Сонейкам і пра зямлю забыўся!
Не маюць вока адзін ад другога Ілля і Пятро. Сярдзітыя, баяцца, каб не сустрэцца. Але раз уздумалі яны пахадзіць па зямлі, папытацца людзей, каго тыя больш любяць – Пятра ці Іллю? Як сышлі яны на зямлю, так у пэўным часе і сустрэліся.
Ідуць яны разам і спрачаюцца. Пятро кажа, што яго больш любяць людзі, а Ілля кажа, што яго. Як жа дазнацца, чыя праўда? Бачаць яны, як чалавек сее грэчку.
– От, – кажа Пятро, – давай папытаем, каго мужыкі больш любяць.
– Папытаем, – кажа Ілля. – Памагай Бог!
– Дзякаваць!
– Скажы, добры чалавеча, каго вы больш любіце – Пятра ці Іллю?
Мужык зняў з плеч сявок, паставіў яго на зямлю, пачухаў патыліцу дый кажа:
– А багі яго знаюць, каго мы больш любім! Мо Іллю, а мо Пятра і Паўла!
– Ты не гарадзі плота, – кажа Пятро. – А скажы проста!
– Ілля, Павел, Пятро – добрыя святкі, мы іх любім.
– Дык каго ж больш?
Бачыць мужык, што тут не выкруціцца, і кажа:
– Ну, пэўна, Паўла-Пятра.
Аж затросся Ілля ад злосці. Пайшлі яны далей, а Ілля і кажа:
– Але ж спяку я яму за гэта ніву, нічога не зародзіць!
– А я намачу, і зародзіць, – сказаў Пятро.
– Калі так, дык я зраблю вось як: хто першы ўкусіць перапечку з нівы гэтага мужыка, той і падавіцца!
Пасміхнуўся Пятро, і пайшлі яны далей. Было вельмі ж добрае тое лета. Удзень пагода ды цяпло, а ўначы – ці цёплая раса, ці такі ціхенькі цёплы дождж. Расце ўсё, як на дражджах! Здаецца, пасадзі на полі дзіця – дык і тое вырасце. Зарадзіла грэчка па пояс, набіў мужык паўгумна – от які ўраджай! Намалаціў ён той грэчкі, намалоў, і напякла баба свежых перапеч* поўную печ!
На той час прыходзяць ізноў нечага ў тое сяло Ілля з Пятром – і заначавалі ў таго мужыка. А Ілля забыўся і не пазнаў яго. Селі яны вячэраць.
– От жа, дзякуй Богу, зарадзіла цяпер грэчка. Паспытайце, госцікі, свежых перапечак!
А Ілля тады добра-такі згаладаўся! Ён як ухапіў перапечку, так і падавіўся! Ён і так, і гэтак: і вадой запіваць, і кулаком біць у грудзі-спіну – хоць бы што! Здагадаўся ён, што гэта праклятыя ім перапечкі, і давай прасіць мужыка і Пятра! Насілу ж ачухаўся! З тае пары не перашкаджае Ілля людзям сена касіць. Але ўсё было б добра, каб Пятро не быў такі стары ды глухі. Бог кажа:
– Пасылай тады дождж, як людзі просяць.
А ён не дачуў ды пасылае дождж, як людзі косяць.
